er bók sem Bjarni vinur minn Ben benti mér á að lesa ef ég vildi skilja rætur sigurs Trumps í forsetakosningunum. Ég fór eftir þessu og pantaði bókina á Amazon og þrælaðist í að lesa hana hérna í Florida.
Satt er það að maður skilur ýmislegt betur eftir að lesa hana. Hún er ættarsaga höfundarins sem fer ofan í ástæður þjóðfélagsumrótsins sem varð á Appalchíu-fjallasvæðinu mikla eftir að Skotar og Írar komu þangað sem landnemar á flótta undan fátæktinni heima.Og þó að þeim auðnaðist sumum að láta ameríska drauminn rætast og komast í álnir, þá bera samt hugur þeirra og hjarta síns ættarlands mót eins og hjá Íslendingum.
Þeir voru Hillbilly-ar með sérviskuleg gildi og héldu áfram að vera það í nýjum fjöllum handan hafs.Þetta var einfalt fólk, harðduglegt til vinnu en lítt til bókarinnar hneigðir utan biflíuna.
Þess vegna urðu þeir lítt viðbúnir þegar kreppur dundu yfir þetta fólk eins og umheiminn. Kreppunum fylgdu upplausn í fjölskyldum, aukin fátækt, drykkjuskapur, glæpir og svo eiturlyf-ekki síst læknadóp.
Margir flýðu úr fjöllunum í Kentucky norður til Ohio þar sem iðnaðurinn tók þeim fagnandi og þeim buðust betri lífskjör. Þetta var fólk sem kaus demokrata í þeirri trú að þeir væru fyrir verkalýðinn. En smám saman rann upp fyrir þeim að flestir þeirra demokrata voru frekar fyrir sjálfa sig og kerfið heldur en verkamanninn. Alveg eins og íslenskir kratar hafa kannski yfirleitt reynst veerkafólkinu.
Þeir snérust því til fylgis við Reagan og jafnvel Nixon og núna síðast til fylgis við Trump í þeirri von að hann vildi raunverulega breyta einhverju til batnaðar fyrir hina gleymdu millistétt. Og kannski vill hann það raunverulega en það eru margir sem eru efins um að honum takist að breyta nokkru bitastæðu.
En þarna í ryðbelti Ohio höfðu Hillbilly-arnir orðið fyrir barðinu á hnignandi iðnaði, sem flutti verksmiðjurnar burt og aukinn innflutningur frá hinum ódýru austurlöndum eins og Kína skapaði atvinnuleysi og fátækt. Húsin féllu í verðu og fólkið skuldaði miklu meira í þeim heldur en markaðsverðið. Það var því fast í fátæktargildrunni um alla framtíð sem er líka núna í háum hæðum.
Þetta hvíta fólk býr að mörgu leyti við sömu hörmungar og svarta fólkið, ómenntað, sárafátækt á opinberri framfærslu,lélegt skólakerfi og við allt það versta félagslega sem þessu fylgir.
Sjálfur bjargast höfundurinn J.D.Vance með því að afi hans og amma ala hann upp í gömlum landnemagildum þegar móðir hans fellur í heróiínið og gengur á milli manna svo J.D. þekkir aldrei nema marga fósturfeður en engan föður sem hann hefur styrk af.
Þegar þau sem hann kallar Mamaw og Papaw(ótrúlega líkt íslenskunni) falla frá fer hann í herinn í fjögur ár. Marínurnar hjálpa honum svo til að komast í menntaskóla Ohio-State og loks í Yale þar sem hann verður lögfræðingur og frelsast úr umhverfinu sínu og uppruna.
Hann segir hinsvegar að hann sé og verði Hillbilly sálarlega og verður því enn að vinna úr því með hjálp konu sinnar.
Þetta leiddi minn huga að því hvernig ástandið er hjá okkur Íslendingum. Hversu barnafátækt er útbreidd og misréttið af henni er skelfilegt hjá okkur. Mörg börn fá ekki tækifæri til þroska eða þátttöku í íþróttum, þar sem íþróttafulltrúar og forkólfar eru búnir að byggja upp flókið keppniskerfi um allt land sem er aðeins á færi efnafólks.
Tölvuleikir og stjórnlaust sjónvarpsgláp hafa útrýmt bóklestri og grunnskólinn án aðgreiningar er að skila fjölda af ólæsum og óreiknandi unglingum út í lífið, þar sem í blönduðu bekkjakerfinu er ástandið þannig að enginn getur lært neitt á skilvirkan hátt. Afleiðingin er aukin firring, menntunarleysi, eiturlyf, drykkjuskapur og vinnufælni.
Íslenskt samfélag er að framleiða Hillbillya sem ekki hafa verið til áður í landinu. Við þetta bætist stóraukinn innflutningur frjósamra óskyldra þjóða sem fellur saman við minnstu íslenska fæðingartíðni í sögunni.Smám saman er verið að skipta um kynstofn í landinu.
Þetta er að hluta til drifið af fátæktinni, sem stafar af því að þjóðfélagið gætir alls ekki að aðstæðum barna sinna. Sem er miklu alvarlegra en að svelta okkur gamlingjana sem drepast hvort sem er og því fyrr og því betra.
Þetta fer allt fram fyrir augunum á sérgæskupólitíkusum okkar og pópúlistaskrumurum af vinstra vængnum og hjörðunum af félagsvísindafólkinu sem Háskólinn klekur út með milljarðakostnaði en greinilega engum til verulegs gagns.
Íslendingar þurfa að taka grunnskólakerfið sitt til gagngerrar endurskoðunar og hætta að framleiða alla jafnvitlausa yfir til þess að kenna þeim sem geta lært og reyna svo það sem hægt er fyrir þá sem ekki geta það.
Og umfram allt þarf að gæta að því börn alist ekki upp í misrétti og fátækt eins og hinni týndu millistétt hvítu Ameríku sem J.D. Vance er að lýsa í sinni bók. Og ef nánar er aðgætt þá er hún ekki svo ólík okkar eigin í okkar þjóðfélagi eins og menn kannski halda vegna ríkisrekins blekkingariðnaðar og falsfrétta honum tengdum.
Bók J.D.Vance, Hillbilly Elegy, er þess virði að lesa hana fyrir þá sem hefur tekist að verða stautfærir á ensku. Sem er engan veginn íslenska skólakerfinu fyrir flesta að þakka heldur almennri tæknisókn umheimsins.